In blog 1 van deze serie ter gelegenheid van het verschijnen van de derde druk van mijn boek ‘Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid’ deel ik de inleiding van mijn boek. Ook schrijf ik over verschuivende visies op psychologische concepten en theorieën over hoogbegaafdheid.
Daarna geef ik een overzicht over Dabrowski’s theorie van positieve desintegratie, het tijdraam waar Dabrowski leefde en de consequenties voor de betrouwbaarheid van de gegevens. Ook deel ik waarom er vraagtekens zijn te stellen bij de stellingen en cijfers die op internet circuleren.
Voordat we in het derde blog de inhoud van Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie induiken neem ik je mee in mijn gevoel en over wat ik miste in Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie.
Ik citeer letterlijk pagina 33 tot 37 van mijn boek Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid.
Ik gebruik heel graag Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie. Het is een persoonlijkheidstheorie die, als ik deze met cliënten doorneem, goed aansluit bij hun persoonlijke ontwikkelproces. Het is echter geen specifieke theorie voor mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid.
De theorie kent een meergelaagdheid van zowel primitieve, reflexmatige als ook wilsbekwame structuren en, al is ze wetenschappelijk niet sterk onderbouwd, er ligt een solide fundament in de psychologie, filosofie, neurologie en psychiatrie.
Wetenschappelijke onderbouwing was ook niet de opzet van Dąbrowski. Hij stelt dat de theorie niet klaar is en dat er nog veel meer onderzoek nodig is. Dat is echt een open houding: weten wat je weet en weten dat er nog veel meer te ontdekken valt. Daar houd ik van en zo sta ik er zelf ook in.
Ik probeer in deze hoofdstukken genuanceerd en bescheiden te zijn en ben mij ervan bewust dat ik een psychologische persoonlijkheidstheorie, inclusief de intensiteiten en complexiteit niet in een paar hoofdstukken kan weergeven.
Wat ik zo bijzonder vind is dat ik ontdekte dat Dąbrowski zijn tijd eigenlijk ver vooruit was met zijn impliciete positieve gezondheidsprincipes als een fundamentele hoeksteen voor je persoonlijkheidsontwikkeling.
Pas sinds 1999 kennen wij de moderne positievepsychologie-principes: gezondheid, welbevinden en denken in oplossingen, waar Martin Seligman, een wereldwijd bekende Amerikaanse psycholoog, de grondlegger van is.
Wat ik ook mooi vind om te lezen is dat Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie niet definitief of ‘zwart-wit’ is, maar ook vaagheid en subtiliteit bevat. Dąbrowski legde uit – en dat maakt hem menselijk – dat hij soms vaag was omdat hij het niet altijd volledig begreep. Hij benadrukte dat er meer onderzoek nodig zal zijn ‘om de lege plekken in te vullen’.
Daarnaast kan geen enkele theorie de subtiliteiten van de menselijke ervaring omvatten.
Met wat ik in de eerste versie over Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie schreef ging ik uit van de boeken die ik kende en de literatuur in de universiteitsbibliotheek. Toch voelde het niet helemaal goed, het leek of er onvoldoende logica in zat en of ik iets miste. Ik voelde dat er meer is tussen het moment dat iemand geboren wordt en de volwassen leeftijd. Gedurende mijn onderzoek en gesprekken met professionals uit het veld, kwam ik er niet echt achter wat ik precies miste.
Ik deed nog meer literatuuronderzoek, las nog meer boeken en zoals je hiervoor las sprak ik met Emma Nicholson. Zij tipte mij om mijn vragen aan de Amerikaanse psycholoog Michael Piechowski te stellen. Hij werkte namelijk goed met Dąbrowski samen en ze deden veel onderzoek naar ‘talented & gifted people’.
De tip van Emma bracht me in verwarring. Het is nogal wat: kan ik deze bekende psycholoog die een hechte persoonlijke relatie en nauwe samenwerking met Dąbrowski had benaderen? Zou hij mij wel gaan antwoorden?
Ik ervaarde echt een drempel om hem te mailen, maar ik ben ontzettend blij dat ik het wél deed. Het heeft mijn blik op Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie verruimd en ik heb het ontbrekende puzzelstukje gevonden. Zo zie je dat stimulans van mensen om je heen je tot dingen aan kunnen zetten die je zelf nooit had kunnen bedenken of durven!
Binnen twee dagen kreeg ik uit Amerika antwoord op mijn mail. De mail begon zo:
Dear Larinda Bok,
Congratulations on your book for gifted adults. I am glad you have a chapter on the theory of positive disintegration.
Hoe fantastisch is het dat deze man mij feliciteert met mijn boek! Mijn hart maakte bij het lezen van deze eerste zin een sprongetje van enthousiasme! Hij gaf antwoord op mijn vragen en als bijlage stuurde hij twee artikelen waarin hij een heroverweging schreef over het eerste en tweede niveau van Dąbrowski’s theorie.
Het voor mij ontbrekende puzzelstukje vond ik in Piechowski’s heroverweging. Het is het deel dat gaat over de hechtingstheorie. Je leest hier in het hoofdstuk over hechting meer over. Via deze link vind je een inkijkexemplaar van het boek.
In de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) worden wetenschappelijke inzichten gecombineerd met praktijkervaring. Deze lijn loopt door dit hele boek heen.
Daardoor krijg je een bredere kijk op je gedrag, je gevoelens, emoties, innerlijke ervaringen, herinneringen, gedachten enzovoort. Ik neem daarin ook de context mee, en dat sluit weer mooi aan op Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie die stelt dat ontwikkelpotentieel tot z’n recht komt in een passende omgeving voor persoonlijkheidsontwikkeling.
Daarnaast kwam ik een interessant onderzoek tegen van de Duitse psycholoog R. Seubert die stelt dat traditionele behandelingen voor mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid op langere termijn onvoldoende helpend zijn. Volgens hem dienen mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid op basis van Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie hulp te krijgen.
De combinatie Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie, Acceptance and Commitment Therapy met aanvullingen uit de hechtingstheorie en polyvagaaltheorie is een mooi fundament voor dit boek. In aparte hoofdstukken diep ik deze theorieën verder uit.
Om je nieuwsgierigheid alvast te voeden deel ik hier alvast het ontbrekende puzzelstukje in Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie. Dit ontbrekende stukje staat nl. niet in de hoofdstukken die ik in deze blogserie deel maar verderop in het boek.
Op pagina 102 en 103 schrijf ik: Zoals je weet voelde ik dat ik iets miste in Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie en vond ik het antwoord in de heroverweging van Piechowski. Deze verwoordt het mooi in de twee wetenschappelijke artikelen die hij mij stuurde: “De ontwikkeling op het eerste ontwikkelniveau begint vanaf de conceptie, dus het vroegste moment in je leven. Als we beseffen dat er al in de prenatale fase, de periode van hoe je leven er in de baarmoeder uitzag en hoe je geboren bent, ontwikkeling plaatsvond, kunnen we stellen dat persoonlijkheidsontwikkeling al in de baarmoeder begint”.
Dąbrowski, -ik schrijf dit met groot respect voor zijn werk- creëerde zijn theorie vóór het onderzoek naar vroege hechting en sociale binding.
Met de kennis die ik onder andere door Piechowski’s heroverweging, Bowlby’s werken en de polyvagaaltheorie heb, is mijn visie op de evolutie van de menselijke emotionele ontwikkeling veranderd. Ik ga er nu van uit dat de menselijke emotionele ontwikkeling niet alleen door de omstandigheden evolueert, maar ook door een veilige of onveilige hechting.
Wanneer onze emotionele behoeften, door welke oorzaak dan ook niet gevoed worden, heeft dit grote gevolgen voor onze persoonlijkheidsontwikkeling. Het thema veilige hechting in combinatie met hoogbegaafdheid, diep ik in de daaropvolgende hoofdstukken in mijn boek uit.
Wil je meer lezen over intensiteit en emotionele behoeften? Lees dan dit blog: ‘emotionele intensiteit, kan het niet een beetje minder’.
In het volgende, het derde blog, neem ik je mee in het fundament van Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie en deel ik een intense persoonlijke ervaring met positieve desintegratie. Ook leid ik de drie factoren van persoonlijkheidsontwikkeling in, die ik in de daaropvolgende blogs met je ga delen. Overweeg je nu om mijn boek te kopen? Mag ik je dan attenderen op het addendum?
Het addendum schreef ik omdat ik na het schrijven van mijn boek nog heel veel pagina’s vol kennis, ervaring en praktijkvoorbeelden had. Ik wilde dit niet voor mezelf houden maar delen met de wereld.
De uitgever zei dat het boek te complex en dik zou worden als ik deze theorie in het boek zou toevoegen. Daarom besloten we gezamenlijk om er een addendum bij te schrijven wat als exclusieve PDF te koop is via de website.
Ben je benieuwd wat anderen over Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid zeggen? Hier vind je een aantal recensies.
Wil je blijvend geïnspireerd worden door mij? Maak dan een connectie met me op LinkedIn.
Wil je hoogbegaafdheid als verrijking zien? Investeer in coaching. Hoe?
Als je je wilt verdiepen in de zelfbeeld- en persoonlijkheidsontwikkeling van mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid, zelf betekenis wilt geven aan je leven of als je hulpverlener bent en je cliënten meer wilt leren over hoogbegaafdheid, dan is dit boek een waardevol instrument.