Een artikel met de titel: ‘De gevaarlijke basis van Acceptance and Commitment Therapy’ is de aanleiding voor dit blog over ACT en christendom. Zoals ik in de aanleiding voor de verdieping in ACT en het christendom schrijf, zijn persoonlijke ervaringen van de schrijfster, Sophia Matzken, een belangrijke drijfveer in het artikel over ACT.
Sophia schrijft dat ze een evaluatie vanuit een christelijk standpunt wil geven. Om een wetenschappelijk onderbouwde gedragstherapie te kunnen evalueren dien je mijns inziens een aantal verdiepende opleidingen te hebben gevolgd. Ik lees nergens dat Sophia Matzken een ACT opleiding heeft gevolgd.
Ik reageer op persoonlijke titel op een aantal essentiële punten in genoemd artikel. Mijn Bijbelkennis en de vele verdiepende opleidingen, studieboeken en bestudeerde literatuur over de Acceptance and Commitment Therapy in combinatie met het christelijk geloof zijn de basis voor deze blogserie.
Ik vind het belangrijk om mijn zienswijze niet aan anderen op te leggen en ik wil geen onwaarheden in de wereld te brengen. Met dit blog wil ik een objectief geluid laten horen omdat ik geen schade, verwarring en angst teweeg wil brengen. Want als we het over ACT en het christendom hebben is het totaal niet nodig om je hierover zorgen te maken. Want ACT principes zijn ook te herleiden uit de bijbel en het christelijk gedachtegoed.
Nb. Voor de duidelijkheid staan citaten uit het artikel cursief gedrukt.
Het artikel verscheen op de website en in een contactblad In het contactblad is de titel: ‘Therapie met boeddhistische invloeden’. Dit maakt duidelijk dat de weerstand tegen ACT gezocht wordt in ‘een boeddhistisch en een postmodern denkkader waar de schrijfster ver weg van wil blijven’.
In het artikel wordt het doel van ACT als volgt beschreven: ‘ACT beoogt om op een flexibele manier te leren omgaan met de obstakels die men in het leven tegenkomt (Acceptance) om te kunnen blijven investeren in de waarden die men echt belangrijk vindt (Commitment). ACT stelt dat pijn, problemen en beperkingen onvermijdelijk bij het leven horen en dat alle pogingen tot het vermijden daarvan alleen maar meer pijn en lijden met zich meebrengen’.
Bovenstaande geeft de doelstelling van ACT goed weer. En vanuit Gods liefde dienen we ook flexibel in het leven te staan. We mogen leven vanuit onze christelijke waarden, zoals Jezus in Marcus 12: 30 en 31 verwoordt: ‘Hebt God met je hele hart en verstand en alles wat je hebt en houd net zoveel van je naaste als van jezelf’. Wanneer je wilt leven volgens deze woorden van Jezus vraagt dat veel flexibiliteit in ons denken en handelen en zelfliefde.
Fotocredits: Larinda Bok-van der Voet, 2020, kerkje in IJsland
Leven met zelfliefde en uit waarden doet mij denken aan de ACT-kernprocessen:
Ik vraag mezelf af hoe je, als je geen liefde voor jezelf hebt, anderen kunt liefhebben als jezelf.
De bron van onderstaande cursief gedrukte tekst van de hand van Sophia Matzken kan ik nergens in de ACT-literatuur terugvinden.
‘In ACT is het doel niet het verminderen van symptomen. Het doel is gedachten en gevoelens te veranderen zodat deze niet meer als symptomen worden ervaren. Namelijk door iets te ervaren als symptoom wordt beweerd dat dit abnormaal is en daarom iets om vanaf te komen om weer gezond en normaal te leven’.
In de ACT-theorie wordt nergens gesproken over ‘gedachten en gevoelens veranderen, zodat deze niet meer als symptomen worden ervaren’ en in ACT opleidingen wordt dit niet zo geleerd.
Je hoeft nergens vanaf te komen. Bij ACT kennen we de gevleugelde uitspraak: ‘pijn hoort bij het leven’. Het gaat erom hoe je met pijn omgaat. Lijd je eronder of heb je helpende copingstrategieën? Dat leer ik mijn cliënten in de ACT-training.
ACT stelt ook niet dat je een gezond en normaal leven moet hebben. We helpen onze cliënten om hun leven zo in te richten dat zij volgens hun persoonlijke waarden kunnen gaan leven. Dan hoef je niet te lijden omdat je een ziekte of pijn hebt. ACT leert je op een gezonde manier met het lijden om te gaan. Dat is iets anders dan gezond en normaal te leven.
Volgens de schrijfster zijn onze gedachten de objectieve waarheid. Zij schrijft: ‘Wat ACT dus eigenlijk beoogt is om met behulp van de cognitieve defusie de interpretatie van gedachten en gevoelens aan te passen. Hiermee wordt de objectieve waarheid in een subjectieve waarheid veranderd’.
Hier gaat het fout! Want alle mensen vormen gedachten met een subjectieve waarheid. Van jongs af aan worden we beïnvloed door taal die onze gedachten en handelen beïnvloedt. ACT leert ons om met die subjectiviteit anders om te gaan. De schrijfster draait de begrippen objectief en subjectief om. Dit is zeer schadelijk in haar standpunten over ACT en de conclusies die zij daaraan verbindt.
Het artikel gaat verder met de volgende woorden.
Dan wordt een permanente bron van ware acceptatie gezocht in het observerende zelf van waaruit je los van je gedachten in het nu aanwezig en waarde gericht kunt zijn. Het observerende zelf is dus altijd aanwezig als een vredige toeschouwer van alles wat zich voltrekt. Het klinkt wel erg new-age dat er dus een onveranderlijk zelfgevoel is, die een veilige plek moet bieden.
Op elke zin van deze alinea geef ik hieronder mijn visie.
Dan wordt een permanente bron van ware acceptatie gezocht in het observerende zelf van waaruit je los van je gedachten in het nu aanwezig en waarde gericht kunt zijn.
Ik neem je even mee naar de negentiende eeuw, waar Søren Kierkegaard, een Deense filosoof, protestants theoloog en cultuurcriticus het volgende schreef over de menselijke ontwikkeling. ‘Een mens is ook in staat dat ‘leven in vrijheid’ te leren, waarbij hij drie stadia doorloopt. Het derde stadium omschrijft Kierkegaard als volgt: ‘Een echt individu is de mens die bewust kiest om zijn leven inhoud en vorm te geven, zich niet verschuilt achter regels ‘omdat het nu een maal zo hoort’, maar zich die zich verantwoordelijk gaat voelen voor zijn daden’. Dat is volgens Kierkegaard het stadium waarin de mens alles wil doen en alles wil lijden om het goede.
In een ACT traject onderzoeken we de regels (het subjectieve) van mensen en helpen we hen het leven inhoud en vorm te geven en laten we hen verantwoordelijkheid voor hun eigen daden nemen.
Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen daden en het leven inhoud en vorm geven heeft niets te maken met het vinden van een permanente bron van ware acceptatie in het observerende zelf van waaruit je los van je gedachten in het nu aanwezig en waarde gericht kunt zijn.
Acceptatie in het observerende zelf resulteert juist vanuit een autonoom, observerend perspectief in mildheid naar jezelf. Hierdoor kan je na diepgaand zelfonderzoek, een leven vanuit intrinsieke waarden gaan creëren. Als je alleen jezelf centraal stelt heb je ACT niet begrepen. Leven vanuit intrinsieke waarden is voor Christenen: ‘leven in navolging van Jezus om zoveel mogelijk op Hem te gaan lijken en Zijn liefde uit te dragen’.
Dat ontstijgt de waan van de dag, oordelen over anderen en hun opvattingen. Dat resulteert in psychologische flexibiliteit dat zich uit in een betekenisvol leven in Christelijke vrijheid.
Het artikel vervolgt met: ‘Het observerende zelf is dus altijd aanwezig als een vredige toeschouwer van alles wat zich voltrekt. Het kinkt wel erg new-age dat er dus een onveranderlijk zelfgevoel is, die een veilige plek moet bieden’.
Bij ACT stellen we dat het leven niet draait om een onveranderlijk zelfgevoel. Het gaat om psychologische flexibiliteit en een leven vanuit intrinsieke waarden. Iemand die Jezus als zijn Redder aanneemt is niet op zichzelf gericht maar juist op anderen. Hij wil goed doen vanuit intrinsieke (christelijke) waarden. En hij wil het goede zoeken voor zichzelf, anderen en de wereld.
In het derde blog ga ik in op mindfulness en relatie tussen ACT en het Boeddhistisch geloof.
Hayes, S. (2020). De kracht van psychologische flexibiliteit (Vol. 352). Hogrefe Uitgevers.
Wil je hoogbegaafdheid als verrijking zien? Investeer in coaching. Hoe?
Larinda Bok
Corlaerstraat 24
3863 ZD Nijkerk
Hoogbegaafd& jezelf blijven
© Hoogbegaafdexpert | website door Buro Staal
Als je je wilt verdiepen in de zelfbeeld- en persoonlijkheidsontwikkeling van mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid, zelf betekenis wilt geven aan je leven of als je hulpverlener bent en je cliënten meer wilt leren over hoogbegaafdheid, dan is dit boek een waardevol instrument.