Lees mee in Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie zodat je je intensiteit en groeidrang bewust kan inzetten. Je ontdekt hoe je waardengerichte keuzes kan maken die je persoonlijk leiderschap helder en nog menselijker, moediger en consistenter maken.
In september 2025 gaf ik een workshop bij het HB-café in Zwolle en kreeg ik een prachtige review over mijn boek Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid. Een van de organisatoren vertelde dat ze veel boeken over hoogbegaafdheid heeft gelezen. Maar in mijn boek vind zij de manier waarop ik Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie toegankelijk maak verhelderend. Dat helpt haar en geeft inzicht.
Ze vertelde over de manier waarop ik deze complexe persoonlijkheidstheorie op een begrijpelijke manier uitleg en hoe de voorbeelden uit de praktijk de theorie voor haar toepasbaar in de dagelijkse praktijk maken. Ze gaf terug dat ze de theorie nu kan interpreteren en integreren in haar eigen leven en werk.
Dit bracht mij op een idee want de derde druk van mijn boek is sinds oktober een feit. Er zijn al 2500 boeken verkocht en dat maakt me dankbaar. Wekelijks krijg ik nog fijne reacties en mooie recensie. Hier vind je een aantal recensies.
Ter ere van de derde druk deel ik de komende tijd graag met jou als lezer, een aantal hoofdstukken over Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie.
Hieronder vind je een gedeelte uit de inleiding van mijn boek.
We zijn op zoek naar fundamentele levensthema’s die ons bestaan betekenis geven. ‘De mens wil alles begrijpen, analyseren, ontleden, maar daardoor gaat iets fundamenteels verloren,’ schrijft socioloog Hartmut Rosa in zijn nieuwe boek Onbeschikbaarheid. Maar door de pogingen om de wereld beheersbaar te maken raken we vervreemd van de wereld, onszelf en elkaar. En daarom is dit Had-ik-dit-maar-eerder-geweten-boek over ACT en hoogbegaafdheid daar een handleiding voor.
Hoogbegaafdheid is een ruim begrip en er is veel onduidelijkheid over. Wat is nu hoogbegaafdheid en hoe ga je ermee om als je zelf kenmerken van hoogbegaafdheid hebt? Dit is ook het geval met de persoonlijkheidsontwikkeling, die daarmee hand in hand gaat. Je kan dit op zoveel manieren doen. Ik leg je in mijn boek in drie delen (1, 2, 3) uit hoe ik ermee werk en wat voor jou praktische handvatten zijn.
Ik begin deel 1 van dit boek met het uitleggen wat hoogbegaafdheid is. Daarna beschrijf ik meerdere theorieën die mij hielpen om het plaatje rond hoogbegaafdheid compleet te maken.
In deel 2 lees je veel over de persoonlijkheidsontwikkeling van mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid. Je ontdekt de ongekende impact daarvan op je persoonlijkheidsontwikkeling en leest hoe je jouw zelfbeeld kan versterken.
De praktische uitwerking in werkvormen vanuit de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) en de polyvagaaltheorie vind je in deel 3.
Ik pretendeer niet alle kennis te hebben en ben mij er terdege van bewust dat de wetenschap bestaat uit voortschrijdend onderzoek. Ook visies op psychologische concepten veranderen.
Op 15 augustus 2023 maakte de directeur ontwikkeling en organisatie-impact van de Mensa Foundation, John Thompson, bekend dat Mensa erkent dat echte intelligentie en hoogbegaafdheid niet noodzakelijkerwijs in één getal of label kan worden gevat.
Zo zie je dat de wetenschap niet zwart-wit is, maar dat het door de tijd steeds duidelijker wordt wat de meest waarschijnlijke theorie is. Via deze link lees je het hele artikel op de website van de Mensa Foundation.
Om hoogbegaafdheid op een begrijpelijke manier uit te leggen, bespreek ik kort het Delphi-model Hoogbegaafdheid, dat volgens socioloog, psychotherapeut én vrouw achter het Delphi-model Hoogbegaafdheid, Maud van Thiel, uitgaat van de innerlijke beleving van de hoogbegaafde. Hier lees je meer over de kenmerken van hoogbegaafdheid.
Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie maakt voor mij het plaatje rond persoonlijkheidsontwikkeling compleet. Deze theorie geeft ons inzicht in het proces van het creëren van een unieke individuele persoonlijkheid waar veel componenten van overprikkelbaarheden, persoonlijkheid en betekenisgeving in samenkomen. Of we het nu willen of niet, lijden hoort onvermijdelijk bij het leven en in deze theorie ontdek je dat je jouw persoonlijke lijden als nuttig voor persoonlijke groei kunt gaan ervaren.
Je leest ook over mijn gevoel dat er nog een ontbrekend puzzelstukje in Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie was en hoe ik dit vond. Door mijn angsten te overwinnen werd ik deelgenoot van de inzichten die Dąbrowski’s collega Michael Piechowski, met me deelde. Het ontbrekende puzzelstukje gaat over de wondere wereld van de hechtingstheorie waar in Dąbrowski’s tijd nog weinig tot niets over bekend was. Het thema hechting is ook wat de uitleg van Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie in mijn boek uniek maakt.
In deze blogserie kan ik niet alles verwoorden, daarvoor moet je mijn boek lezen. Ik geef wel de kern van wat ik schrijf weer en hoe ik dit verwerk ik het ABC voor een vrij en betekenisvol leven.
Ik ontwikkelde een model dat ik het ABC voor een vrij en betekenisvol leven noem. Het ABC staat voor: acceptatie, bewustwording en creatie van groei. Het beschrijft een gezonde en gebalanceerde curve die je op je reis naar een eigen identiteit en zelfactualisatie doorloopt.
In het ABC voor een vrij en betekenisvol leven combineer ik mijn interpretaties van de principes van de Amerikaanse psycholoog Scott Barry Kaufman, de polyvagaaltheorie, Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie en de Acceptance and Commitment Therapy.
Deze theorieën zijn ook heel organisch in mijn werk verankerd. Mijn werk en genoemde theorieën zijn gestoeld op de positievepsychologie-principes die zich richten op gezondheid, welbevinden en denken in oplossingen.
Om geïnteresseerden een inkijkje te geven in mijn boek is een inkijkexemplaar met een aantal pagina’s uit het boek samengesteld. Via deze link kom je bij het inkijkexemplaar van Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid.
Ik citeer hieronder de tekst uit mijn boek over de theoretische achtergrond van Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie. In een volgend blog ga ik dieper op de inhoud van de theorie in.
De twee wereldoorlogen die de ontwerper van de theorie van positieve desintegratie, Dr. Kazimierz Dąbrowski (1902-1980) meemaakte vormden hem als mens en in zijn visie op de ontwikkeling van de mensheid. Hij deed veel klinisch en empirisch onderzoek bij mensen met een meer dan gemiddelde overprikkelbaarheid en een meergelaagde perceptie, dus niet specifiek onder mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid.
Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie is geen specifieke theorie over hoogbegaafdheid maar had hij wel de hypothese dat mensen met overprikkelbaarheden eerder in het proces van persoonlijke ontwikkeling terecht komen.
Ik ben enorm blij en dankbaar dat ik door het schrijven van dit boek mezelf zo heb kunnen verdiepen in zijn theorie. Het kostte me weken en maanden om de theorie goed te kunnen doorgronden en het was niet makkelijk. Want het is een holistische en complexe theorie waarin veel samenkomt. Ik licht in mijn boek concepten zoals de overprikkelbaarheden en ontwikkelniveaus uit en verwijs regelmatig voor een diepgaandere toelichting en verdiepende literatuur naar het addendum bij het boek Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid.
Het addendum schreef ik omdat ik na het schrijven van mijn boek nog heel veel pagina’s vol kennis, ervaring en praktijkvoorbeelden had. Ik wilde dit niet voor mezelf houden maar delen met de wereld. De uitgever zei dat het boek te complex en dik zou worden als ik deze theorie in het boek zou toevoegen. Daarom besloten we gezamenlijk om er een addendum bij te maken dat als exclusieve PDF te koop is via de website.
Over hoe we Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie en in boeken en literatuur genoemde cijfers en percentages in de huidige tijd kunnen interpreteren, sprak ik met de Australische bedrijfsanalist Emma Nicholson. Ik voelde schroom om haar te benaderen, want ik zie haar als een echte expert.
Zij heeft zich de afgelopen jaren naast haar werk verdiept in Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie en promoot deze onder andere met podcasts en in 2022 als spreker op het Dąbrowski-congres waar zij sprak over The ‘Tool of Dąbrowski’: What it ‘Ought to Be’. Ik wilde mij echter niet laten weerhouden door mijn innerlijke kritische adviseur die zei: ‘Wie denk je wel dat je bent, dat je haar kunt benaderen?’
Mijn gedrag is een mooi voorbeeld van één van de dynamismen op meerdere ontwikkelniveaus. Ik voelde een grote ongemakkelijkheid over de kennis die ik miste en was er gefrustreerd over. Maar die onrustige en kritische waarneming mocht er zijn. Daarin kan ik mild zijn naar mezelf omdat ik weet dat dit boek daardoor uiteindelijk van meer betekenis kan zijn.
Emma schrijft me dat we er rekening mee moeten houden dat gegevens in de loop van de tijd veranderen. Als je vanuit zakelijk en statistisch oogpunt naar de cijfers en gegevens van Dąbrowski’s theorie van positieve desintegratie kijkt, weet je dat dit hier ook gebeurt. Dus wat in Dąbrowski’s tijd misschien waar was op basis van zijn observaties, is vandaag misschien niet waar.
Zonder verder onderzoek of recente waarnemingen kunnen we dus niet valideren dat wat Dąbrowski in zijn tijd waarnam nog steeds waar is. Ik ben blij met haar visie en onderschrijf deze. Het is waarschijnlijk mijn bedrijfskundige kant die regelmatig vragen heeft bij cijfers en stellingen die geponeerd worden.
Op internet wordt door verschillende experts geschreven dat het doorlopen van niveaus zo zeldzaam is dat het merendeel van de volwassen bevolking volgens Dąbrowski in niveau 1 -een staat van primaire integratie- verkeert. Anderen stellen zelfs dat 65% van de mensen zich in niveau 1 bevindt.
Daarnaast kan geen enkele theorie de subtiliteiten van de menselijke ervaring omvatten.
Deze uitspraken zijn niet meer actueel. Als eerste kloppen de cijfers statistisch niet. We ontwikkelen ons als mens en de wetenschap vermeerdert elke dag kennis.
Ik lees dat Dąbrowski zelf schrijft dat hij soms vaag was omdat hij het niet altijd volledig begreep. Hij benadrukte dat er meer onderzoek nodig zal zijn ‘om de lege plekken in te vullen’.
Nogmaals: zonder verder onderzoek of recente waarnemingen kunnen we dus niet valideren dat wat Dąbrowski in zijn tijd waarnam nog steeds waar is.
Dit laatste doet me denken aan de wijsheid van Socrates.
Hoe meer ik weet, hoe meer ik weet wat ik niet weet.
Socrates
En zelfs dat weet ik niet zeker.
Dit is deel 1 van een aantal hoofdstukken uit mijn boek Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid.
Wil je hoogbegaafdheid als verrijking zien? Investeer in coaching. Hoe?
Als je je wilt verdiepen in de zelfbeeld- en persoonlijkheidsontwikkeling van mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid, zelf betekenis wilt geven aan je leven of als je hulpverlener bent en je cliënten meer wilt leren over hoogbegaafdheid, dan is dit boek een waardevol instrument.