Constante piepjes, switschtasken en 24/7 online zijn heeft een enorme impact op je breincapaciteit. Wie veel kan en snel denkt kan de indruk hebben dat intensief smartphonegebruik minder effect op je hersenen heeft dan bij de gemiddelde mens. Maar wie zich in recent onderzoek naar het effect van smartphonegebruik op het brein verdiept ontdekt het tegenovergestelde: cognitieve overbelasting, veranderende geheugenfuncties en forse ontwenningsverschijnselen. Lees verder voor een duik in de wetenschap en de effecten van smartphonegebruik op je brein.
In het digitale tijdperk waarin we nu leven zijn smartphones een onderdeel van ons dagelijks leven geworden. We communiceren er niet alleen mee met vrienden maar het is ook een werkmiddel geworden voor bijvoorbeeld het bestellen van de boodschappen én het biedt ons ongeëvenaard gemak. Maar de impact van ons telefoongebruik op ons brein en de cognitieve functies is enorm.
Er wordt nog veel wetenschappelijk onderzoek gedaan en we weten nog lang niet alles. In dit blog schrijf ik over wat we in de wetenschap nu al weten over de effecten van telefoongebruik op je brein.
Een van de meest significante effecten van frequent telefoongebruik is de impact op aandacht en focus. Onderzoek wijst uit dat constante piepjes en meldingen zorgen voor multitasking en switschtasking. Dit leidt tot cognitieve overbelasting, waardoor het moeilijk wordt om je op één enkele taak te concentreren.
Een studie (gepubliceerd in Cognitive, Affective, & Behavioral Neuroscience) vond dat zware smartphonegebruikers verminderde aandachtspannes en verminderde capaciteit om op complexe taken te concentreren ervaarden (Kane et al., 2016). Dit wordt toegeschreven aan de moeite die onze hersenen moeten doen om irrelevante stimuli te filteren en de constante onderbreking van meldingen. Dit kost extra veel energie, met op de lange termijn fysieke en mentale uitputting tot gevolg.
Het gebruik van smartphones is ook gekoppeld aan veranderingen in geheugenfuncties. Een studie in het Journal of Cognitive Neuroscience benadrukte dat afhankelijkheid van smartphones voor het opzoeken van informatie het geheugen kan beïnvloeden (Sparrow et al., 2011). Het fenomeen staat bekend als het ‘Google Effect’. Dit suggereert dat mensen minder geneigd zijn om informatie te onthouden die ze gemakkelijk online kunnen opzoeken. Ik herken dat, jij ook? In plaats van op je geheugen te vertrouwen vertrouw je meer op Google en op je telefoon of computer als externe geheugens. Het is superhandig, maar tegelijkertijd ook niet bevorderend voor je geheugen.
Telefoongebruik, vooral voor het slapengaan, kan negatieve gevolgen hebben voor slaapritmes. Onderzoek gepubliceerd in Sleep Medicine Reviews toont aan dat blootstelling aan blauw licht dat door schermen wordt uitgestraald. Het belemmert de productie van melatonine, een hormoon dat essentieel is voor de slaap (Harvard Health Publishing, 2020). Deze verstoring kan leiden tot slechtere slaapkwaliteit en moeilijkheden bij het in slaap vallen.
Andere deskundigen zeggen dat slaapritmes niet verstoord worden door het blauwe licht, maar door de breinactiviteit. Als je brein totdat je in bed stapt nog volop actief is met complexe, reuze interessante dingen, dan krijgt het geen rust om zich voor te bereiden op de slaapperiode.
Je brein staat aan en je ligt lang wakker en slaapt onrustiger. Het gevoel waarmee je naar bed gaat bepaalt hoe je slaapt en droomt. Je brein gaat beelden maken van het gevoel dat jij hebt voordat je naar bed gaat. De video hieronder is erg interessant om te kijken als je geïnteresseerd bent in wat er in je slaap gebeurt en wat je kan doen om een goede slaap te hebben.
Excessief telefoongebruik kan leiden tot meer angst en depressie. Dit blijkt uit een studie in Computers in Human Behavior. Mensen die frequent social media gebruiken rapporteren hogere niveaus van angst en depressieve symptomen (Primack et al., 2017). Met name de continue vergelijking met anderen én de druk om een geweldig en gewenst ideaalbeeld neer te zetten kan bijdragen aan deze negatieve emoties en angst en depressie.
Aan de andere kant vergemakkelijkt de smartphone het maken van sociale verbindingen en helpt het om op een laagdrempelige manier relaties te onderhouden. Het gevaar bestaat wel dat bij overmatig gebruik van je smartphone je minder contact maakt met de mensen in je directe omgeving. Je herkent dit fenomeen vast van verjaardagen, bijna iedereen pakt wel een keer zijn smartphone en is even uit contact met de groep. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor interpersoonlijke relaties en sociale vaardigheden (Roberts & David, 2016).
Er is nog weinig onderzoek gedaan naar hoe smartphonegebruik de breinstructuur beïnvloedt. Er zijn studies die suggereren dat frequent gebruik de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor aandacht en geheugen kan veranderen.
Een studie in NeuroImage vond dat overmatige schermtijd mogelijk geassocieerd kan worden met structurele veranderingen in de grijze stof van de hersenen, die cruciaal is voor informatieverwerking (Kühn et al., 2014). Deze veranderingen kunnen mogelijk cognitieve functies en emotionele regulatie beïnvloeden. Er is nog veel meer onderzoek nodig om hier definitief iets over te kunnen zeggen.
Wat ook een kwalijke zaak is, is dat overmatig smartphonegebruik tot gedragsverslaving kan leiden. Je merkt dit wanneer je je telefoon buiten je handbereik legt of wanneer je hem op de vliegtuigstand zet. Probeer het maar eens. Onderzoek wijst uit dat je door dwangmatig gebruik ontwenningsverschijnselen krijgt wanneer het apparaat niet toegankelijk is.
Het Journal of Behavioral Addictions schrijft dat tijdens je smartphonegebruik het beloningssysteem van je hersenen wordt geactiveerd. Dit is vergelijkbaar met andere vormen van verslaving (Andreassen et al., 2016). Daardoor kom je in een vicieuze cirkel terecht waardoor je zelf een afhankelijkheid creëert en je het gedrag niet kan doorbreken.
Hoewel smartphones talrijke voordelen bieden, is hun impact op het brein veelzijdig en complex. Van cognitieve en emotionele effecten tot mogelijke veranderingen in de breinstructuur. Het is essentieel om deze implicaties te begrijpen.
Als je je bewust wordt van de impact van je smartphone in het dagelijks leven kan je schrikken van de dagelijkse tijd die je ermee bezig bent. Die bewustwording draagt er aan bij dat je heel bewust kiest om je smartphone op gezette tijden weg gaat leggen en dat je je smartphone op een gebalanceerde en bewuste manier gaat gebruiken.
Er is verder onderzoek nodig om de effecten van het smartphonegebruik op je brein, in je leven en werk volledig te begrijpen. Als hier meer duidelijkheid in komt kunnen er strategieën worden ontwikkeld om eventuele negatieve gevolgen te verminderen. Voor nu pleit ik voor preventief acteren: wees je bewust van voorgaande en bedenk wat jij met je tijd en met je brein doet. Continue switchtasken en multitasken heeft een onderschatte impact op je (hoogbegaafde) brein.
Speciaal het verfijnd vormgegeven neurologische systeem van (hoog)sensitieve mensen, zoals ik dit in mijn boek beschrijf vanuit de polyvagaaltheorie en de overprikkelbaarheden uit Dabrowski’s Theorie van Positieve Desintegratie, heeft extra tijd voor ontprikkeling nodig. Een sensitief brein vraagt meer dan gemiddeld rust en ontspanning.
Overdag actief zijn dient in de avond afgewisseld te worden met ontspanning door te sporten, hobby’s of te investeren in persoonlijke ontwikkeling. Het is ook enorm jammer van de tijd als je die je met je smartphone doorbrengt. Ik weet hoe lastig het is, maar ik pleit ervoor om je tijd op de smartphone te begrenzen. Het komt je gezondheid en contact met anderen ten goede.
Als je weet dat elk mens behoefte heeft aan het benutten van zijn competenties, verbondenheid met anderen en autonomie, dan loont het om jezelf een gelukkig en minder gestresst leven te gunnen door je smartphone weg te leggen en te investeren in tijd en ontspanning voor jezelf en anderen.
Vind je dat ingewikkeld? Voel je dat je 24/7 aanstaat en je jouw smartphone niet weg kan leggen? Voel je dat je opgebrand bent en niet uitgerust wakker wordt? Neem dan contact op. Want je hebt grote kans dat je last hebt van de vicieuze cirkel van het spill-over effect. Onder deze link lees je meer over het spill-over effect en de gevolgen op je stresssysteem.
Nogmaals: zorg goed voor jezelf en ga niet over je grenzen. Ik denk graag met je mee hoe je dit kan doen. We meten concreet op welk gebied jij over je grenzen gaat en welke effecten dit heeft. Met deze gegevens en jouw verhaal stellen we samen een maatwerk plan van aanpak op.
Wil je hoogbegaafdheid als verrijking zien? Investeer in coaching. Hoe?
Larinda Bok
Corlaerstraat 24
3863 ZD Nijkerk
Hoogbegaafd& jezelf blijven
© Hoogbegaafdexpert | website door Buro Staal
Als je je wilt verdiepen in de zelfbeeld- en persoonlijkheidsontwikkeling van mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid, zelf betekenis wilt geven aan je leven of als je hulpverlener bent en je cliënten meer wilt leren over hoogbegaafdheid, dan is dit boek een waardevol instrument.