Emotioneel intens hoogbegaafde volwassenen

Hoogbegaafde kinderen kunnen emotioneel intens zijn, en zij worden ook volwassen. Hoe vergaat het hen dan? Weet je dat veel hoogbegaafde volwassenen door anderen worden gestimuleerd om hun emotionele intensiteit aanpakken?
Weet je ook dat volwassenen met kenmerken van hoogbegaafdheid ook te maken kunnen hebben met cognitieve rigiditeit? Nee? Lees dan verder.

Emotioneel intens: krachtige en lastige combinatie

Voor veel volwassenen met kenmerken van hoogbegaafdheid zorgt de combinatie van emotionele intensiteit en cognitieve rigiditeit voor een krachtige combinatie. Maar tegelijkertijd zijn er ook veel mensen die problemen ervaren door de sterke cognitieve rigiditeit (ook wel zwart/wit denken genoemd) en emotionele intensiteit omdat deze hun werk, relaties en zelfvertrouwen dagelijks verstoren.

Wetenschappelijk artikel

Ik las een wetenschappelijk artikel over emotionele intensiteit en cognitieve rigiditeit (Zakreski, 2018). De titel “Wanneer emotionele intensiteit en cognitieve rigiditeit botsen. Wat kunnen coaches en leraren doen?” trok mijn aandacht en ik verdiepte mij in relevante literatuur.

Een samenvatting van het artikel en passende interventies vind je in het blog: wanneer cognitieve rigiditeit en emotionele intensiteit botsen. In het artikel van dr. Matt Zakresi worden voorbeelden van leerlingen en studenten aangehaald. Bepaalde thema’s gelden echter ook voor volwassenen. Waar passend, maak ik de vertaalslag naar volwassenen met kenmerken van hoogbegaafdheid.

Emotionele intensiteit

Hoogbegaafden hebben unieke sociale en emotionele behoeften die zich vaak uiten als uitdagend en behoorlijk emotioneel intens. En ze hebben de neiging om behoorlijk cognitief rigide te zijn. Emotionele intensiteit is een aspect van hoogbegaafdheid.

Hoogbegaafdheid kent zowel een emotionele als een intellectuele component. De intellectuele complexiteit gaat hand in hand met emotionele diepgang. Net zoals de manier van denken van hoogbegaafde mensen complexer is en meer diepgang heeft dan dat van andere mensen, zo zijn ook hun emoties complexer en intenser.

Kenmerken van hoogbegaafde studenten en leerlingen

Onderstaande kenmerken zie ik ook terug bij een aantal hoogbegaafde volwassenen in mijn praktijk. 

• De literatuur beschrijft dat hoogbegaafde leerlingen snel en diep nadenken (Colangelo & Wood, 2015).
• Ze zijn eigenwijs en gepassioneerd over hun eigen mening (Cross, 2107; Inman & Kirchner, 2106).
• De studenten hebben frequenter reacties die ook veel intenser zijn en langer aanhouden dan bij hun leeftijdsgenoten (Cross, 2107; Harris, 2012).

Emotioneel intens is complex

De complexiteit kent een enorm scala aan intense emoties die hoogbegaafde mensen op elk moment kunnen ervaren. Het is niet alleen een kwestie van meer voelen dan andere mensen, maar het is een compleet andere manier om de wereld te ervaren:

• levendig,
• absorberend,
• allesomvattend,
• complex
• en gedreven.

Deze gevoelens kunnen zowel pijnlijk als beangstigend zijn.

Emotioneel intens en cognitief rigide

De impact van deze eigenschappen kan iemands persoonlijke, sociale en emotionele groei beïnvloeden. Daarom is het in het werk met hoogbegaafde volwassenen een vereiste om begrip te hebben voor, en mee te bewegen met, enkele typische sociaal-emotionele eigenaardigheden van hoogbegaafde volwassenen (Harris, 2012; Peterson, 2015).

Emotioneel intense mensen hoef je niet als té te zien. Het voorbeeld van Hanneke is het blog: ‘Emotionele intensiteit, kan het niet wat minder‘ maakt dit heel helder en geeft tips.

Emotioneel intense hoogbegaafde mensen voelen zich vaak anders 

Gedachten als: “Er moet iets mis zijn met mij… misschien ben ik gek… niemand anders lijkt zich zo te voelen” kunnen leiden tot zelfkritiek, minderwaardigheidsgevoelens, innerlijke conflicten en angsten.

En andere mensen kunnen emotioneel intense kinderen belachelijk maken om dat zij sterk reageren op bijvoorbeeld grote wereldgebeurtenissen (denk aan de impact en ongrijpbaarheid van COVID-19, de oorlog in de Oekraïne, honger in Afrika, de hypocrisie en het onrecht in de samenleving). Door deze benaderingen én hun intense emotionaliteit kunnen zij zich als een vreemde eend in de bijt gaan voelen.

Het is van vitaal belang dat hen wordt geleerd dat hun verhoogde gevoeligheid voor dingen die in de wereld gebeuren een normale reactie is, die bij hen past. Dit vermindert het gevoel van anders zijn in de volwassenheid.

Emotionele intensiteit uit zich op verschillende manieren

Zowel positieve als negatieve gevoelen kunnen elkaar in korte tijd afwisselen.

• Verlegenheid, angst, zorgen, schuldgevoelens zijn intense ervaringen die, doordat er een sterk gevoelsgeheugen is kinderen en volwassenen kunnen belemmeren. Ze beleven de situaties keer op keer en kunnen niet vooruit komen. Ze vinden het dan moeilijk om stappen richting hun dromen te zetten.
• Zij hechten zich sterk aan anderen en zijn empatisch en gevoelig. Voor deze mensen is het moeilijker om zich thuis te voelen bij anderen.
• Een kritische houding naar zichzelf kan ook een kenmerk zijn van iemand die emotioneel intens is. Psycho-educatie en naar het lichaam luisteren en voelen wat het te vertellen heeft zorgt ervoor dat je milder naar jezelf wordt.

Wat te doen bij emotioneel intense mensen

Intense emoties is geen teken van zwakte. Je kunt ze juist inzetten om zelfbewustzijn te ontwikkelen. Het bespreken van je gevoelens is nuttig om begrip en verbinding te bevorderen. Oordelen vallen weg en je kunt daardoor veel makkelijker jezelf zijn in een onbekende omgeving. Het is heel makkelijk om alles rationeel te beredeneren. Maar ons lichaam vertelt ons door onze emoties wat voor ons belangrijk is.

Meer praktische adviezen vind je in het blog: Emotionele intensiteit, kan dat niet wat minder?

Als je ratio en lichaam met elkaar kunt verbinden dan wordt emotionele intensiteit een kracht in plaats van een last.

Wil jij jezelf nog meer leren kennen?

De emotionele intensiteit verander je niet. Je kunt er wel mee leren omgaan. Ik help je graag. Zullen we eens kennismaken?