Tijdens een recente masterclass bij The School of life sprak Philippa Perry over emotionele intelligentie en ik schreef weer mee. Ik deel graag mijn aantekeningen met je want ik werd opnieuw met mijn neus op de feiten gedrukt. Met name het diepe bewustzijn dat we gemaakt zijn om in verbinding met anderen te leven. Want hoe goed je je leven ook hebt georganiseerd, hoe strategisch je erover hebt nagedacht, we hebben anderen nodig voor regulatie, erkenning en voor een liefdevolle verbinding.
Ik kan me voorstellen dat dit expliciet voor volwassenen met hoogbegaafdheidskenmerken geldt. Je kan je (al van jongsaf) soms zo anders en eenzaam voelen….. Het is goed je bewust te zijn dat: ‘Kunnen leven met eenzaamheid’ bij het leven hoort, maar regelmatig verbinding met gelijkgestemden voelen bevordert je welzijn en doet je groeien.
De alom bekende psychotherapeut Philippa Perry (auteur van het boek: ‘Het boek waarvan je wilde dat je ouders het hadden gelezen (en je kinderen blij zijn dat jij het doet)’ begon haar lezing met de uitspraak: ‘emotionele intelligentie begint bij zelfbewustzijn.’ Dat gaat om het volgende: kan je precies op het moment dat je het voelt, herkennen wat je voelt? Ja echt in het moment en niet een dag later of wanneer je al hebt gereageerd? Phiplippa gaf drie tips die je helpen je emotionele intelligentie te doen groeien.
Dat is de essentie, het is geen hogere wiskunde maar wel iets dat oefening vraagt. In mijn boek Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid schrijf ik daar het volgende over.
Ik krijg vaak de vraag hoelang je met de ACT-technieken moet oefenen voordat je invulling kunt geven aan een vrij en betekenisvol leven. Verandering van gedrag is een van de moeilijkste dingen in het leven. Om jou te helpen met gefundeerde adviezen en werkvormen verdiepte ik mij in de wetenschap. Uit onderzoek van de Amerikaanse neurowetenschapper Caroline Leaf blijkt dat de ideale duur van het aanleren van iets nieuws niet eenentwintig dagen is, zoals vaak wordt gesteld, maar het driedubbele hiervan. Dat betekent dat het zo’n negen weken duurt voordat je een nieuwe gewoonte echt als een gewoonte kunt zien.
De theoretische onderbouwing en hoe je dat doet lees je in het addendum bij mijn boek. Na mijn eerste ACT opleiding duurde het een jaar voordat ik mijn interne criticus/ adviseur structureel herkende. Nu merk ik het op als mijn gedachten met mij op de loop gaan en kan ik op verschillende manieren spelen met werkvormen die me helpen mijn gedachten niet mijn leven te laten besturen.
Die negen weken gelden ook voor emotionele intelligentie. Zie het als een vaardigheid/ een spier die je kan ontwikkelen en sterker wordt als je hem traint. De eerste stap is dat je leert voelen wat je voelt. Dat voelen begint simpel en doe je door stil te staan bij je ademhaling. Ga bij jezelf eens na: Hoe adem jij op dit moment? Kort en oppervlakkig? Of rustig en diep?
Je adem is je anker en de weg naar zelfregulatie. En regulatie is essentieel, want hoe ouder je wordt, hoe meer je te dragen krijgt. Het is noodzakelijk dat je dan flexibel op moeilijke dingen in je leven kan reageren.
Een van de mooiste inzichten uit de masterclass was deze: als je emoties wil managen, doe dat dan niet alleen. Zoek iemand die dichtbij je staat. Iemand bij wie je je emoties kan delen, zonder dat je ze hoeft uit te leggen. Want als je emotioneel bent heb je vaak weinig woorden om uit te leggen hoe je je voelt en je hebt ook geen advies of oplossingen nodig. Een emotie duurt, wanneer deze met rust wordt gelaten, ongeveer 90 seconden. Je hebt genoeg aan een veilige ruimte om te ventileren. Hoe fijn is het als iemand dan naast je komt zitten en zegt: “Ik zie je. Je hoeft het niet alleen te dragen.”
Dit noemen we een veilige container. Dit is het enige wat je nodig hebt als je door emoties overweldigd wordt. Net zoals die afbeelding die tijdens de masterclass voorbijkwam: een kat die zijn poot om een bange puppy heen slaat. Het is een prachtig voorbeeld hoe hij door zijn pure aanwezigheid troost biedt. Niet met woorden of tips, maar er gewoon zijn en een poot om de ander heenslaan. Als je je overweldigd voelt mag je hulp vragen. Maar hulpvragen vraagt moed. Want als je achttien of negentien bent voelt het misschien niet stoer om hulp te vragen. Maar geloof me: juist dan, heeft ieder mens iemand anders nodig.
Het is het verschil tussen ‘dealen met iemand’ en ‘voelen met iemand’.
Philippa Perry
Sociale vaardigheden zijn niet alleen voor extraverte mensen. Emotionele intelligentie gaat om écht contact. Het is het vermogen om in relaties veiligheid te creëren op zo’n manier waardoor jij, én de ander zich geaccepteerd voelen.
We hebben allemaal mensen nodig bij wie we ons veilig voelen. Juist die momenten van gevoelde connectie maken het verschil. Soms is dat je partner, maar het kunnen ook je kinderen zijn of je collega of zus. En ik denk nu ook aan mijn onmisbare businessbuddy. Bij haar kan ik ook zijn wie ik ben, mét mijn emoties.
Het hoeft geen ontelbare schare van mensen te zijn met wie je je omringt. Nee, het enige wat je nodig hebt, is een paar mensen in je leven bij wie je je adem kan laten zakken. Mensen die je geschiedenis kennen en bij wie je zonder masker jezelf mag zijn.
Tijdens de masterclass kwam Dunbar’s Number voorbij. Het is fascinerend hoe we bewust of onbewust, sociaal verbonden zijn. Ik kende het begrip Dunbar’s Number niet. Je kan het definiëren als het aantal mensen waarmee we tegelijkertijd een betekenisvolle relatie kunnen onderhouden. Philippa duidde het als volgt.
In mijn eigen inner circle zitten mijn man, mijn kinderen, mijn kleinkinderen. In de kring daarbuiten mijn schoonkinderen, mijn zussen, mijn businessbuddy. Wie zitten er in jouw inner circle? Pak eens een vel papier en teken jouw kringen eens uit. Wie zit er echt dicht bij jou? Wie mag er bij je binnenkomen als het moeilijk is?
Tekening uit powerpoint Philippa Perry (juni 2025)
Echte verbinding vraagt overgave, en dat is spannend, zeker als je hebt geleerd om je mond te houden. Als je als kind niet mocht zeggen wat je voelde, dan is het als volwassene doodeng om dat alsnog te proberen. Misschien denk je dat jouw boosheid of verdriet te veel is voor de ander.
Maar leven met openheid betekent je ego parkeren en niet alles willen controleren. Het is de kunst om perfect gedrag achter je te laten en in het hier en nu aanwezig te zijn. Wanneer je vol overgave leeft, wordt het leven lichter. Je mag falen, je mag voelen, je mag groeien. En dat is precies waar ik met ACT mensen mee help: stoppen met alles onder controle willen houden en werkbaar gedrag leren om te gaan leven, echt leven wat lichter is omdat je kiest voor dat wat voor jou belangrijk is,
Dat is niet altijd makkelijk, ik weet het uit eigen ervaring. Maar ook weet ik dat, als ik bewust kies om dichtbij mezelf te blijven en aan te geven wat dingen met mij doen en tegelijkertijd duidelijk aangeef wat ik nodig heb, ik trouw blijf aan mezelf en mijn leven leef op mijn voorwaarden. Het zorgt ervoor dat ik niet naar de pijpen van een ander ga dansen. Als de ander niet mee kan gaan of mij kan geven wat ik nodig heb dan is dat zo. En dat is voor mij oké. Dat voelt echt heel veel lichter dan ‘vroeger’.
Sommige mensen zijn bang voor echte dialoog. Bang voor wat er kan ontstaan. Misschien geldt dat ook voor jou. Misschien weet je diep vanbinnen wat je zou willen zeggen, maar hou je je in. Omdat je ooit hebt geleerd dat jouw woorden te veel zijn. Dat jouw emoties ongepast zijn.
Deze angst is reëel. En vaak geworteld in je jeugd. Het vraagt moed en soms professionele hulp om die oude boodschappen los te laten. ACT-coaching kan daarin veel betekenen. Het helpt je om afstand te nemen van je gedachten, en ruimte te maken voor wie je werkelijk bent.
Laat je niet ontmoedigen als het niet meteen lukt. Ga niet van oefening naar oefening hoppen. Gun jezelf tijd. Zoals ik hierboven schreef: nieuw gedrag heeft 90 dagen nodig voordat het een gewoonte is. Dus gebruik hulpmiddelen, wees mild naar jezelf en gun jezelf ondersteuning.
Soms ontmoet je mensen die moeite hebben met hun eigen emoties. Die vaak over de kook gaan, in paniek raken, of angstig zijn. Wat zij nodig hebben is geen oordeel, maar containment. Dat betekent: kalmerende aanwezigheid.
Stel, iemand verwondt zich en raakt in paniek. Je kan dan zeggen: “O jee, wat erg! Misschien moeten we naar het ziekenhuis!” Maar dat wakkert de paniek aan. Je kan ook zeggen: “Kom maar, wat is er gebeurd?” Dan kan je een pleister en een glas water halen. Dan geef je ruimte en kalmeer je. Dan contain je.
Er waren in de masterclass een aantal vragen waar een interessant antwoord op kwam. Ik deel er vier.
In een goede werkomgeving voelt iedereen zich gehoord. Een empathische leider luistert, weegt, maakt ruimte voor verschil. Maar wat als je te maken hebt met een leider zonder emotionele intelligentie? Ik herinner me een verhaal dat in de masterclass werd verteld.
Tijdens een brainstormsessie in een nieuw team liet een directeur een inspirerende presentatie met de plannen voor het nieuwe jaar zien. Daarna wilde hij het woord nemen, maar een teamlid onderbrak hem, ze had een waardevol idee. In plaats van haar te erkennen, zei hij ten overstaan van 200 mensen: “Doe toch niet zo dom!” Het teamlid was totaal ontregeld en verstarde. Tot een collega opstond en zei: “de interruptie was niet handig, maar ik zie wel kansen in haar idee. Zijn er anderen die hier ook iets in zien?” Meerdere handen gingen omhoog.
Wat je hieruit kunt leren: zoek steun en creëer collectieve kracht. Laat je vooral niet isoleren want slechte leiders willen alleen maar gehoorzaamheid. En dat is niet hoe het werkt.
Goede leiders zetten hun ego opzij en hanteren geen one-size-fits-all methode. Nee ze stemmen af en zoeken aanpassingen. Die afstemming gaat over aanpassen:
Wordt het moeilijker om nieuwe vrienden te maken als je ouder wordt? Ja, soms wel. Je wordt kritischer op je relaties want je hebt meer meegemaakt en stelt hogere eisen. En tegelijk is het juist dán belangrijk om nieuwe mensen te ontmoeten, relaties en verbindingen aan te gaan.
Vriendschap kost tijd en het vraagt om nabijheid. Letterlijk: samen zingen, samen bewegen, samen ademen. Vrijwilligerswerk, een opleiding, een nieuwe hobby, het zijn allemaal manieren om anderen te ontmoeten en te investeren in relaties .
Besef je ook dat je onderweg mensen verliest. Mensen sterven en contacten verwateren. Soms hoor je ouderen zeggen: “Ik heb zoveel mensen gekend. En nu? Nu is er nog maar een enkeling over.” Dat is rauw maar wel echt. En precies daarom: blijf openstaan voor nieuwe relaties.
Je intuïtie, je gut feeling, is waardevol. Luister naar je gevoelens maar laat ze niet met je aan de haal gaan. Gebruik ze als informatie. Verzamel wat je voelt, combineer dat met je verstand en maak een beslissing. En als die beslissing fout blijkt? Dan herstel je het, dat is normaal en menselijk.
Emotionele intelligentie gaat hand in hand met geweldloze communicatie, met compassie en met dankbaarheid. Dat geldt niet alleen voor de grote dingen, nee juist voor de kleine dingen in het dagelijkse leven. De geur van koffie in de ochtend, een glimlach, een hand op je schouder of een twinkel in iemand’s ogen. Dankbaarheid versterkt je veerkracht.
Soms stapelt het leven zich op: je krijgt een nieuwe baan, er staat een verhuizing voor de deur en je hebt kinderen die veel vragen. Het is niet gek dat je je dan overspoeld voelt. Dan helpt het om te beseffen dat het leven geen bootcamp is of een race tegen de klok. Je hoeft geen mijlpalen af te vinken (kinderen krijgen (check), hoge functie hebben (check), een boek schrijven (check). Nee in plaats van afvinken mag je in je eigen tempo leven. Als voorbeeld schets ik mijn levenstempo.
Ik kreeg mijn eerste kind op mijn 22e en stopte met werken in loondienst. Later ging ik herintreden en rond mijn 40e had ik een leidinggevende functie. Rond mijn 50e had ik de eindverantwoordelijkheid voor een grote woon-zorglocatie en pas rond mijn 60e schreef ik mijn boek Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid. Alles op zijn tijd en in balans met mijn leven.
Het is heel begrijpelijk dat je in bepaalde periodes in je leven overvraagd wordt. En toch: jouw gedrag zorgt ervoor dat je staande blijft of omvalt en in een burn-out terecht komt.
Als je iets uit deze blog over emotionele intelligentie en relaties meeneemt, laat het dan dit zijn:
Lees hier mijn aantekeningen van deel 1 van de masterclass over emotionele intelligentie van de School of Life.
Wil je hoogbegaafdheid als verrijking zien? Investeer in coaching. Hoe?
Larinda Bok
Corlaerstraat 24
3863 ZD Nijkerk
Hoogbegaafd& jezelf blijven
© Hoogbegaafdexpert | website door Buro Staal
Als je je wilt verdiepen in de zelfbeeld- en persoonlijkheidsontwikkeling van mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid, zelf betekenis wilt geven aan je leven of als je hulpverlener bent en je cliënten meer wilt leren over hoogbegaafdheid, dan is dit boek een waardevol instrument.