Stress ervaren we allemaal, maar wanneer je chronisch onder spanning staat ondergaat je brein door stresshormonen, fatale veranderingen. Als je merkt dat je executieve functies niet meer lekker lopen is dat al een teken dat je teveel langdurige stress hebt.
Een van de boosdoeners is een langdurig te hoog cortisolgehalte. Een te hoog gehalte zorgt ervoor dat de cellen de verbinding met elkaar kwijtraken en dat er minder communicatie tussen de neuronen (zenuwcellen) plaats kan vinden.
De drie belangrijkste hersengebieden die sterk op cortisol reageren zijn:
Er zijn drie belangrijke hersengebieden waar stresshormonen ongelofelijke impact op hebben. Dat zijn de hippocampus, de amygdala en de executieve functies.
De hippocampus (komt van het Griekse woord zeepaardje) functioneert bij chronische stress niet goed meer. Je merkt dat je steken laat vallen. Je hebt bijvoorbeeld woordvindproblemen en het kost veel moeite om nieuwe informatie op te nemen.
Normaliter kan je op onverwachte situaties adequaat reageren. Bij beschadigingen van dit hersengebied treden heviger reacties op omdat je overlevingsgedrag op scherp staat. Je bent continue alert.
2023 Pexels – Andrea Piacquadio
Als dirigent van je brein dirigeert de prefrontale cortex je denken en gedrag. De in de prefrontale cortex gelegen executieve functies zijn betrokken bij cognitieve en emotionele functies. In dit blog lees je wat executieve functies zijn.
De belangrijkste executieve functies die bij stress actief worden zijn:
Wanneer je niet bang bent voor honden, en je normaliter niet schrikt wanneer een hond blaft, kan het zomaar gebeuren dat je onder stress enorm schrikt van een onverwachts blaffende hond.
Dat komt omdat je zenuwstelsel 24/7 scant of de omgeving veilig of onveilig is. En onder druk wil je brein alle gebieden onder controle houden. Maar wanneer je brein aangetast wordt door chronische stress kan de prefrontale cortex de amygdala niet meer remmen en schieten je emoties alle kanten op.
Neem dan contact op om helderheid te krijgen hoe dat komt en hoe jij je stress kunt verminderen.
Cortisol is een lastig te meten hormoon. Het is te meten in je haar, nagel, speeksel of bloed, maar dat vraagt wel expertise. Want in een gezond lichaam is het cortisolniveau aan het einde van de nacht hoog en in de loop van de dag gaat het naar beneden. Je kunt je voorstellen dat het uitmaakt op welk moment van de dag je dat meet.
Er zijn overigens prototypes meetapparatuur/ watches die continu je cortisol meten in ontwikkeling. Dat zou een mooie oplossing zijn voor stressvermindering door verlaging van het cortisolgehalte. Deze prototypes zijn nog niet op de markt.
De interpretatie van een cortisoltest vraagt overigens specifieke expertise. Want de hoeveelheid cortisol staat niet in verband met de hoeveelheid stress die je ervaart.
Wist je dat je doordat jouw cortisolgehalte te hoog is, je moeite met afvallen kunt hebben? Wat je dan ook probeert, het lukt je maar niet om een paar kilo’s van je cortisolbuikje af te krijgen. De reden hiervoor is dat chronische stress voor extra aanmaak van cortisol zorgt. En dat zorgt op zijn beurt weer voor veranderingen in de darmwerking, insulineproductie en verwerking, met als gevolg: het vasthouden van buikvet.
Want als je brein steeds stressvolle situaties voorspelt zonder dat het gecorrigeerd wordt door de veilige werkelijkheid, blijft de cortisol hoog. Dan krijg je veel ontstekingen en voel jij je continu moe en onprettig. Dit systeem – van chronische onbalans en ongebreidelde ontstekingen – is volgens Lisa Feldman Barrett de oorzaak van veel ziektes: depressie, angststoornissen, obesitas, slapeloosheid, hartziektes, diabetes.
Door mijn verpleegkundige opleiding, en opleidingen in de Polyvagaaltheorie en hoogbegaafdheid, Opleiding Stress en Burn-out Coaching (CRS expertisecentrum) waar het gaat over stress, (micro) trauma’s, Chronische Stress Reversal’ (CSR) en veel ongrijpbare gezondheidsklachten, kan ik je goed begeleiden bij stressreductie.
Ik kijk niet alleen naar hoe jij stress hanteert, maar ook naar de ontwikkeling van executieve functies en jouw zelfinzicht rond hoogbegaafdheid en hoe je daarmee omgaat.
Je kunt je via bovenstaande knop ook aanmelden voor de verschillende webinars over bijvoorbeeld: ACT, Stress, executieve vaardigheden. Ik hoop je daar te zien en beantwoord graag al jouw vragen over wat jou bezighoudt.
Niki Korteweg & Hendrik Spiering in NRC podcast Onbehaarde Apen.
Bergsma, E. (2019). Het hoogsensitieve brein. Booklight.
Van Houdenhove, B. (2015). In wankel evenwicht (Vol. 332). Lannoo.
Wil je hoogbegaafdheid als verrijking zien? Investeer in coaching. Hoe?
Larinda Bok
Corlaerstraat 24
3863 ZD Nijkerk
Hoogbegaafd& jezelf blijven
© Hoogbegaafdexpert | website door Buro Staal
Als je je wilt verdiepen in de zelfbeeld- en persoonlijkheidsontwikkeling van mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid, zelf betekenis wilt geven aan je leven of als je hulpverlener bent en je cliënten meer wilt leren over hoogbegaafdheid, dan is dit boek een waardevol instrument.