Impostersyndroom: Help ik val door de mand!

Bestaat het impostersyndroom, en zo ja, welke mensen hebben er last van? Hoe het ontstaat en wat je eraan kunt doen lees je in dit blog. Ik schreef het naar aanleiding van een workshop die ik over het impostersyndroom gaf.

Bestaat het impostersyndroom?

Er zijn verschillende visies op het wel of niet bestaan van het impostersyndroom. Of het nu wel of niet bestaat maakt mij niet uit, want ik zie regelmatig veel hoogbegaafde mannen en vrouwen die vinden dat ze niet goed genoeg zijn, en als dat het impostersyndroom heet dan vind ik dat oké.

Het impostersyndroom is een psychologisch fenomeen en gaat over de angst om niet goed genoeg te zijn. Het gaat dus over het stemmetje in je hoofd/ op je schouder.

Onderzoek wijst uit dat veel hoogbegaafde vrouwen er last van hebben. Van jongs af hebben zij zich aangepast. In hun jeugd zijn ze niet gezien of de cultuur waar zij in opgroeiden stimuleerde excelleren niet. En nu zij mogen gaan presteren denken ze: ‘Ik kan het niet en als ik het probeer val ik door de mand’.

Labels, misdiagnoses en gemiste diagnoses

Ik houd niet van labels, maar ze zijn wel functioneel. Dat klinkt dubbel hé! Ik zal het uitleggen.

Labels zijn functioneel omdat ze het gesprek makkelijker maken. Dat geldt niet alleen voor het label hoogbegaafdheid, maar ook voor het impostersyndroom. Het label kweekt een bepaald begrip. Maar ik kijk verder dan het label. Want kinderen/ jongeren/ volwassenen met kenmerken van hoogbegaafdheid beslaan geen homogene groep.

Ik bekijk het gedrag van mensen in een bepaalde context. Dit voorkomt het risico op mis- en gemiste diagnoses.

Welke mensen lopen risico op het impostersyndroom?

In de zomer van 2022 woonde ik op de ECHA conferentie (een driedaagse bijeenkomst voor hoogbegaafdheidprofessionals), een workshop van de Amerikaanse psycholoog dr. Matt Zakresi over het impostersyndroom bij. De kennis die hij deelde verwerk ik in dit blog. Hij noemde als risicogroep:

• Perfectionisten 
• Natuurlijke talenten 
• Experts die alles willen weten en die het naadje van de kous willen weten 
• Solisten die hulp vragen als falen voelen
• Superhelden die denken: “ik ben de beste thuis en op mijn werk” En als dat niet lukt dan schieten ze in de stress.

Hoe ontstaat het impostersyndroom?

Ga eens na welk gedrag van vroeger jouw gedrag van nu versterkt. Hoe pak je de dingen aan?

Omgeving

Voel jij je geïsoleerd of gediscrimineerd door je omgeving of heb je support?

Psychologisch

Ben je angstig aangelegd of nerveus, of ben je introvert?

Zelfbeeld

Ben je gepassioneerd? En vraag je eens af: ‘hoe belangrijk is de taak die je wilt doen voor jou?’ 

Metacognitie 

Veel hoogbegaafde mensen hebben een sterk ontwikkelde metacognitie. Zij kunnen goed nadenken over hun denken. Een bijkomend risico is dat iemand die hoogbegaafd is, vaak ‘in zijn hoofd zit’. En dat hij het maar moeilijk vindt om met negatieve gevoelens om te gaan. Of dat nu angst is of schaamte of frustratie. Het blijft een last. 

De Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is een methode die goed werkt bij mensen die minder ‘in hun hoofd’ willen zitten en veerkrachtiger in het leven willen staan.

Wat houdt het impostersyndroom in? 

Eigenlijk zijn het alleen maar gedachten die je tegenhouden. Gedachten als: 

• Als ik geliefd ben/ gelukkig ben dan moet ik meteen goed presteren.
• Wat ik doe is niet zo bijzonder het doet er niet toe, ik moet meer doen.
• Deze gedachten beïnvloeden je zelfperceptie. Het wordt een cyclus die het impostersyndroom creëert 

Door het impostersyndroom kan je gaan uitstellen. Je wordt minder goed in het doorontwikkelen van iets, of dat nu een werkstuk of een projectplan is, of een complex iets dat volgt uit een opdracht.

Ook nieuwe zaken worden op deze manier erg ingewikkeld om op te pakken. Je rondt zaken minder netjes af (of helemaal niet) en/of je blijft wachten op een flow-moment om geïnspireerd aan de gang te gaan. Uiteindelijk wordt je zo geen expert in iets.

Het impostersyndroom is abstract

Er is 1 belangrijke boodschap: het impostersyndroom overleeft niet als je actie onderneemt!

Het impostersyndroom laat je niet door de mand vallen. Dat zijn alleen maar jouw gedachtes. Het syndroom test jouw moed in het echte leven. Het is aan jou wat je ermee doet!

Wat kun je er aan doen?

Psycholoog Matt Zakresi noemde onderstaande punten om het impostersyndroom te overwinnen.

1. Uit je hoofd gaan (pas ACT oefeningen toe)
2. Vind een passie in je leven 
3. Wees met die gevoelens en geef ze aandacht
4. Heb empathie voor jezelf en anderen
5. Wees ervan overtuigd dat het impostersyndroom over kan gaan en….. je bent niet alleen! 

5 tips om van het impostersyndroom af te komen

Ik geef mijn cliënten onderstaande tips mee.

1. Houd een successenlijst bij.
2. Breng je talenten in kaart. (De Talent Motivatie Analyse geeft jouw aangeboren en potentieel talent zwart op wit weer)
3. Leer je open te stellen voor samenwerkingen
4. Leer omgaan met negatieve emoties en gevoelens
5. Overwin faalangst

Wil je nog meer tips lezen over het impostersyndroom? Hier lees je drie oorzaken en oplossingen.

Wil je op jouw persoon toegespitste tips ontvangen? Wil je jouw talenten ontdekken of advies hoe je alles uit je leven kunt halen zonder je door het impostersyndroom te laten beperken? Plan dan een kennismakingsgesprek voor coaching in via onderstaande button.