Beelddenken bij hoogbegaafde volwassenen is een vaak onderbelicht aspect van hun persoonlijk en professioneel functioneren. Veel mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid denken niet primair in woorden, maar in beelden, concepten en patronen. Dit visueel-ruimtelijk denken heeft een grote strategische waarde binnen organisaties, mits het wordt herkend en goed gefaciliteerd.
In dit artikel lees je:
Beelddenken is een cognitieve stijl waarbij informatie voornamelijk via beelden, associaties en patronen wordt verwerkt, in plaats van via taal en lineaire logica. Dit niet-lineaire denksysteem stelt mensen in staat om complexe verbanden razendsnel te overzien.
Bij hoogbegaafde volwassenen komt beelddenken vaak voor in combinatie met een sterke intuïtie, conceptueel inzicht en creatief vermogen. Ze denken “vanuit het geheel” en leggen snel verbanden die anderen (nog) niet zien. Ze denken en leren niet stap voor stap en in een logische volgorde maar op begrip.
Als ze iets nieuws horen of zien gaan hun hersenen als vanzelf op zoek naar associaties uit het verleden: “wat weet ik hier al van, waar hoort het bij”. Hun gevoel is belangrijk en ze willen graag weten ‘waarom’ ze iets moet doen.
Omdat ze in beelden denken zien ze al voor zich hoe iets moet worden zodat ze ook precies zien wat er niet goed is. En daar gaat het regelmatig mis. De beelddenker denkt dat iedereen zo denkt zoals hij en verwacht van de ander dat deze zijn associaties kan volgen. Tegelijkertijd is het voor een beelddenker heel ingewikkeld om uit te leggen hoe zijn denkwereld werkt.
Dabrowski, een Poolse psychiater die een zeer interessante theorie over persoonlijkheidsontwikkeling schreef, noemt gevoeligheden: ‘overprikkelbaarheden of overexcitabilties. In mijn boek Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid schrijf ik hier uitgebreid over. In het kader van beelddenken neem ik hier een ingekorte tekst (cursief) uit mijn boek over.
We zien bij mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid vaak drie van de vijf overprikkelbaarheden. Dit merk je doordat ze:
Als je een groot voorstellingsvermogen hebt ervaar je dagelijks plezier. Je kan je verbeelding al aan het begin van de dag aanzetten door ’s morgens tien minuten in een schriftje je intenties voor de dag neer te schrijven en jezelf de vraag te stellen: wat wil ik vandaag doen? Dan kunnen er de mooiste dingen ontstaan.
Mensen met een rijke verbeeldingskracht maken graag gebruik van metaforen en soms dramatische beelden. Ik ken mensen die altijd beelden en geluiden met zich meedragen in hun hoofd. Ze hebben een levendige fantasie, en misschien herken je wel dat je in je kinderjaren denkbeeldige vriendjes had.
Kinderen met een groot voorstellingsvermogen worden door hun creatieve capriolen vaak de ‘clowns’ van de klas genoemd. Niet zelden kom ik volwassenen tegen met eenzelfde soort fantasierijke ideeën.
Sommige mensen met een verbeeldende overprikkelbaarheid kunnen ook enorm dagdromen. Zelfs zo erg dat het onderscheid tussen fantasie en werkelijkheid verdwijnt. Bij sommigen leidt dit tot obsessief piekeren en het blijven analyseren van oorzaken en gevolgen. En dat kan weer zorgen voor faalangst en uitstelgedrag. Ze kunnen zich namelijk enorm zorgen maken over alle manieren waarop dingen in de toekomst fout kunnen gaan. Diep vanbinnen weten ze wel dat het hun eigen gedachten zijn, maar ze hebben grote moeite om ze uit te schakelen. De Acceptance and Commitment Therapy (ACT) geeft handvatten om vanuit een objectief perspectief hiermee om te gaan.
Fotocredits: Larinda Bok, Quote uit “Had ik dit maar eerder geweten over ACT & hoogbegaafdheid”
Volgens dr. Linda Kreger Silverman (2002) zijn visueel-ruimtelijke denkers vaak hoogbegaafd en beschikken ze over een brein dat informatie verwerkt in netwerken in plaats van lineaire volgordes.
Voor organisaties en teams zijn beelddenkende hoogbegaafden van een unieke meerwaarde. De volgende vier punten werken hieraan mee.
Zonder bewustzijn en juiste begeleiding kunnen de volgende knelpunten ontstaan:
Fotocredits: Johnhain Pixabay
Beelddenkers onder hoogbegaafde volwassenen zijn cruciale strategen, creatieve visionairs en systeemdenkers. Hun bijdrage aan innovatie, samenwerking en toekomstbestendigheid is, mits ze zichzelf begrijpen en door anderen begrepen worden, onmisbaar!
Hun manier van denken brengt creativiteit, vernieuwing en samenhang. Dit zijn kwaliteiten die vaak buiten de kaders van gangbare denksystemen vallen, maar juist van grote strategische betekenis zijn. Wanneer organisaties deze unieke talenten herkennen én benutten, ontstaat er ruimte voor duurzame groei en synergetische samenwerking. Organisaties worden daardoor niet alleen slimmer, maar ook menselijker en veerkrachtiger.
In 2021 sprak ik met Natsaja Esmeijer. Zij begeleidt beelddenkende kinderen en is trainer voor onderwijsprofessionals. In deze video deelt zij inzichten over hoe beelddenken werkt, wat nodig is om goed te functioneren binnen een talige omgeving, en hoe je beelddenken bij kinderen kunt herkennen. Haar tips zijn relevant voor wie beelddenkers wil ondersteunen.
Arnheim, R. (1969). Visual Thinking. University Of California Press.
McKim, R. H. (1980). Experiences in Visual Thinking. Brooks/Cole.
Silverman, L. K. (2002). Upside-Down Brilliance: The Visual-Spatial Learner. DeLeon Publishing, Inc.
Podcast over de combinatie van hoogbegaafdheid bij volwassenen en beelddenken
Heb je vragen over dit blog? Stel ze via deze link.
Wil je met mij kennismaken om te zien of en hoe ik jou kan helpen bij een hulpvraag? Klik dan op onderstaande knop.
Wil je hoogbegaafdheid als verrijking zien? Investeer in coaching. Hoe?
Larinda Bok
Corlaerstraat 24
3863 ZD Nijkerk
Hoogbegaafd& jezelf blijven
© Hoogbegaafdexpert | website door Buro Staal
Als je je wilt verdiepen in de zelfbeeld- en persoonlijkheidsontwikkeling van mensen met kenmerken van hoogbegaafdheid, zelf betekenis wilt geven aan je leven of als je hulpverlener bent en je cliënten meer wilt leren over hoogbegaafdheid, dan is dit boek een waardevol instrument.