3. ACT, mindfulness en christelijk geloof

gepubliceerd op 13 september 2023
door Larinda Bok

Het websiteartikel ‘De gevaarlijke basis van ACT’ merkt de zes kernprocessen van ACT aan als mindfulnessvaardigheden. De mindfulness gaat verder dan alleen meditatietechnieken; het zijn verschillende vaardigheden die ons denken herprogrammeren.

Dit blog is deel 3 van de serie over ACT en het christelijk geloof

Lees hier de andere blogs.

1. Aanleiding tot verdieping in ACT en het christendom

2. ACT en christendom

4. ACT, godsdienst en waardevol leven

Mindfulness

Het lijkt dat de schrijfster van het artikel: Therapie met Boeddhistische invloeden, Sophia Matzken, een verkeerde indruk heeft van mindfulness. Zij ziet mindfulnessvaardigheden als middel om de verandering naar het postmoderne denken te bereiken. Zij ziet mindfulness als een stap in de duistere wereld van het oosterse denken en niet als een manier om tot rust te komen. Volgens Sophia functioneren gedachten, gevoelens en herinneringen door de mindfulness van ACT heel anders omdat je pijnlijke gedachten en gevoelens van het oude denkkader naar het nieuwe denkkader verplaatst.

De stap naar de duistere wereld van het oosterse denken klopt niet. Een christen die ACT beoefent houdt zich niet met het boeddhisme bezig. Hij baseert de mindfulness oefeningen op christelijke waarden.

Het lijkt erop dat Sophia niet helder heeft wat mindfulness is en dat zij er bang voor is. Dat kan door haar eigen ervaringen komen en daar heb ik begrip voor.

Mindfulness, ACT en christelijk geloof

Mindfulness kent verschillende paralellen met het christelijk geloof. Je laat bij mindfulness het oordeel over je gedachten en gevoelens achterwege. Dat is de kern van wat ik geloof, dat het oordeel eraf mag. Je hébt wel gedachten en gevoelens, maar dat bén je niet. Bij een ACT-training leer je jouw identiteit niet te zoeken in wat je denkt en voelt. Je leert juist wat aandachtig leven is.

In mijn boek: ‘Had ik dit maar eerder geweten over ACT en hoogbegaafdheid’, noem ik mindfulness ‘verstillen’. Dit noem ik zo omdat er veel mensen zijn die een verkeerde beeldvorming bij mindfulness hebben. Ze zien mindfulness als een

ontspanningstechniek
afleidingstechniek
manier om hun emoties onder controle te houden en zichzelf goed te laten voelen
zweverig gedoe
manier om van ongewenste gedachten en gevoelens af te komen.

Maar dat bedoelen we binnen ACT niet met mindfulness.

Doel mindfulness

Binnen ACT zijn de twee hoofddoelstellingen van elke mindfulness-oefening. Het gaat om acceptatie en bewustwording. Met andere woorden; we streven ernaar om jezelf open te stellen en ruimte te maken voor je innerlijke ervaringen (gedachten, gevoelens, emoties). En dat je deze zonder oordeel kunt laten komen en gaan. En je leert je te focussen op het hier en nu, zodat je gaat voelen wat er in het hier en nu gebeurt.

Mindfulness als vaardigheid

Eigenlijk is ‘mindfulness’ een naam voor een reeks psychologische vaardigheden. Je leert met een houding van openheid en nieuwsgierigheid aandacht geven aan wat er gebeurt. Mindfulness-oefeningen zijn er niet voor bedoeld om te controleren hoe je je voelt zodat je van ongewenste gedachten en gevoelens afkomt.

Fotocredits Larinda Bok-van der Voet 2020 – Kerk in IJsland

Kan christelijk en mindfulness in ACT samengaan?

Er zijn honderden methoden om mindfulness te leren. Er zijn er ook veel die allemaal een stuk sneller, makkelijker en minder saai zijn dan mediteren. In mijn boek beschrijf ik ‘Het anker laten vallen’, ‘opvallen en benoemen’ en ‘je gedachten bedanken’.

In de bijbel, in Galaten 5 schrijft de apostel Paulus: “Christus heeft ons bevrijd opdat wij in vrijheid zouden leven.” Daarom eet Paulus met een gerust hart een stukje offervlees. Hij heeft geen angst om volop van het leven te genieten. Want hij weet dat er afgoden bestaan, maar hij weet ook dat zijn basis in Christus verbonden is. Paulus weet wie zijn Bron is!

Concreet betekent dit voor mij dat ik er voor kies om gebruik te maken van inzichten uit ‘de mindfulness’ die mij helpen om meer te leven zoals Christus het bedoeld heeft.

Mindfulness en verstillen

Ik kies er bewust voor om geen gebruik te maken van bepaalde oefeningen van ‘mindfulness’ die mij onrust geven. Dat zijn de oefeningen die me doen denken aan Oosterse meditatie of yoga. Ik kies bewust een eigen manier om te ontspannen en om mijn aandacht te richten op het versterken van mijn relatie met God.