Op onderzoek naar de relatie tussen executieve functies en hoogbegaafdheid

Executieve functies zijn de regelfuncties in ons brein en gaan over vaardigheden die nodig zijn om taken uit te voeren. Dit zijn heel diverse vaardigheden.

Denk aan taakinitiatie, emotieregulatie, timemanagement, flexibiliteit, organisatie, planning/ prioritering en nog meer vaardigheden.

Ruim 30 jaar ervaring

Peg Dawson is psycholoog en Richard Guare is neuropsycholoog psycholoog aan het Center for Learning and Attention Disorders in Portsmouth, New Hampshire. Richard Guare is tevens de directeur van dit Center. Beiden hebben meer dan dertig jaar ervaring in het werken met kinderen en volwassenen. Zij deden onderzoek naar executieve functies en bij cliënten met aandachtsproblemen, leerstoornissen en gedragsproblemen.

Relatie hoogbegaafheid en excutieve functies

In de opleiding Specialist Hoogbegaafdheid raakte ik geinteresseerd in het thema executieve vaardigheden.

Ik zie op verschillende gebieden tekorten in deze vaardigheden bij de hoogbegaafde volwassenen die ik begeleid.

Omdat ik alleen met hoogbegaafde volwassenen werk kan ik geen vergelijking of conclusies trekken of de deze functies bij hoogbegaafde volwassenen meer- of minder ontwikkeld zijn dan bij niet hoogbegaafde volwassenen. Ik pretendeer ook niet dat ik daar op dit moment onderbouwd iets over kan zeggen.

Beperkt literatuuronderzoek naar executieve functies

In de bibliotheek van de Radboud Universiteit is veel (Engelstalige) literatuur te vinden over intelligentie, hoogbegaafdheid en executieve functies. Als ik alles zou willen lezen, kan ik een week lang, elke dag 24 uur per dag lezen. Dit is op dit moment voor mij niet haalbaar. Om mijn visie te vormen heb ik een klein literatuuronderzoek uitgevoerd.

Voorlopige uitkomst uit de literatuur

De voorlopige uitkomst is dat er in de door mij gevonden literatuur geen eenduidigheid is over meer- of minder ontwikkelde executieve functies bij hoogbegaafde volwassenen.

Benedek et al., (2014) bestudeerden de gemeenschappelijke en differentiële betrokkenheid tussen intelligentie, creativiteit en het begrip cognitieve flexibiliteit. 

Cognitieve flexibiliteit helpt bij het negeren van impulsen, bij het nemen van beslissingen op basis van iemands doelen in plaats beslissingen op basis van gewoonten of reacties. Cognitieve flexbiliteit is een van de twaalf executieve functies die Peg Dawson en Richard Guare beschrijven.

Dit onderzoek geeft geen bewijs voor de relatie tussen de ontwikkeling van executieve functies en hoogbegaafdheid.

Wel problemen met executieve vaardigheden

Rocha et al., (2020) refereert aan onderzoek dat stelt dat hoogbegaafde studenten specifieke problemen kunnen hebben bij het uitvoeren van sommige executieve functies. Zij stellen dat het belangrijk is om gedifferentieerde educatieve aandacht te geven aan de ontwikkeling van deze functies.

De literatuur wijst uit dat er meerdere elementen meespelen in de ontwikkeling van bepaalde executieve functies. Denk aan creatief potentieel, behoefte aan afwisseling, veelzijdigheid, nieuwsgierigheid, betrokkenheid en motivatie etc…

Mijn conclusie

Vooralsnog concludeer ik vanuit de beperkte litereratuurstudie dat onderzoeken elkaar tegenspreken en dat er meer onderzoek nodig is naar de ontwikkeling van executieve functies bij hoogbegaafde mensen.

Om een wetenschappelijke visie te ontwikkelen verdiep ik mij de komende tijd meer in de literatuur. Zodat ik hoogbegaafde volwassenen nog gefundeerder kan helpen bij het ontwikkelen van deze functies.

Kennis en tips over de ontwikkeling van executieve functies

Gezien mijn observaties van de ontwikkeling van executieve vaardigheden bij hoogbegaafde volwassen, deel ik komende tijd mijn kennis en geef ik tips om deze functies verder te ontwikkelen.

Ook neem ik dit element mee in de 1 op 1 coaching en de Acceptance and Commitment Training. Als je namelijk begrijpt hoe iets werkt en hieraan wilt werken, kom je verder. De juiste inspanningen zorgen ervoor dat je nieuwe vaardigheden leert.

De geleerde vaardigheden maken je werk makkelijker, relaties soepeler en je privéleven aangenamer. Dat wil toch iedereen?!

Maatwerk, ook in het ontwikkelen van executieve functies bij hoogbegaafde volwassenen

Ik geef mijn cliënten geen kant-en-klare adviezen of pakketten. Zij krijgen op hun unieke persoonlijke omstandigheden afgestemd advies. Alleen dan kunnen zij gaan oefenen en groeien.

Herken je dat je soms

• te horen krijgt dat je een ‘warhoofd’ bent
• de grip op je emoties verliest terwijl de mensen om je heen rustig blijven
• het moeilijk is je aandacht ergens bij te houden tot het klaar is
• het gevoel hebt dat je nooit op tijd klaar bent
• de beste intenties hebt maar toch van je pad afdwaalt

Blijf mij dan volgen en kijk uit naar het eerstvolgende blog over het ontwikkelen van executieve vaardigheden van hoogbegaafde volwassenen.

Want: “executieve functies = groei en ontwikkeling + ervaring” (Dawson & Guare, 2016, p. 20). Dus blijven leren, oefenen en gaan groeien. Dat is precies datgene wat ik ook zo graag doe.

Contact opnemen

Wil jij je executieve functies verbeteren? Maak een afspraak in mijn agenda en we maken kennis om jouw vraag te verhelderen en te ervaren of er een wederzijdse professionele klik is.