Vertel ik het wel, vertel ik het niet? Over vooroordelen over hoogbegaafdheid

Vooroordelen, ook die over hoogbegaafdheid, zij ingebed in het menselijk denken. Dat maakte de bekende hersenwetenschapper Erik Scherder in een uitzending van Het grote hokjesexperiment pijnlijk duidelijk. Je kijkt anders aan tegen degenen die niet tot jouw groep behoren. Hij riep op om ons daartegen te verzetten en dat kost energie. Maar als je je openstelt voor andere denkbeelden en andere mensen kom je vaak tot heel verassende conclusies. Het is vrijwel altijd een verrijking van jouw wereldbeeld. Daarom blijf ik aandacht vragen voor het wegnemen van vooroordelen over hoogbegaafdheid.

Vooroordelen hoogbegaafdheid

Tja, die zijn er te over. Het Instituut hoogbegaafdheid volwassenen (IHBV) heeft zelfs een vooroordelenspel over hoogbegaafdheid te koop. Je vindt er verrassende stellingen met aannames en vooroordelen over hoogbegaafdheid en een goed onderbouwde toelichting. Ik noem er drie.

1. Hoogbegaafden zijn perfectionisten.
2. Hoogbegaafde kinderen zijn slecht in sport.
3. Hoogbegaafden hebben gemiddeld een wat groter hoofd.

Dit vooroordelenspel is bedoeld om met elkaar het gesprek aan te gaan en de visie op hoogbegaafdheid onderbouwd te nuanceren.

Vooroordelen over psychische problemen

Er heerst nog altijd een groot stigma op psychische problemen, vertelt dr. Evelien Brouwers van de Universiteit van Tilburg. Mensen worden vaker niet aangenomen of verliezen sneller hun baan als bekend is dat ze psychische problemen hebben.

Dat komt omdat anderen dingen voor je gaan invullen: jij kunt vast bepaalde dingen niet, of fouten die je maakt zullen vast komen omdat je die psychische aandoening hebt. Maar bedenk je we geen robots zijn en dat iedereen wel eens een fout maakt.

Fotocredits: Yan Krukau – Pexels

Hoogbegaafdheid en vooroordelen

Hoogbegaafdheid is geen psychisch probleem, maar door veel verschillende oorzaken, zoals bijvoorbeeld onbegrip over jezelf of onbegrip van anderen, kan hoogbegaafdheid wel leiden tot psychische problemen. Daarom is het zo belangrijk om aandacht te hebben voor hoogbegaafdheid. In dit blog vertel ik meer over de onterechte aanname dat hoogbegaafdheid een psychisch probleem is.

Want maar al te vaak wordt gedacht dat iemand met kenmerken van hoogbegaafdheid een depressie of ADHD heeft. En die vooroordelen maken het lastig om daarover te praten, zeker met je leidinggevende. Hoe pak je dat goed aan?

Op je werk vertellen dat je hoogbegaafd bent

Dat het moeilijk is om op je werk over hoogbegaafdheid te praten, herkent Alice (gefingeerde naam en context). Zij had een bore-out maar over hoogbegaafdheid is nooit gesproken.

Bij Rijkswaterstaat, waar ze werkt, is een beweging gaande om psychische kwetsbaarheid bespreekbaar te maken op de werkvloer. Toch heeft ze lang getwijfeld of ze het moest vertellen. Dat heeft ze pas gedaan toen hij niet meer anders kon omdat ze vastliep.

Collega’s hebben vooroordelen over hoogbegaafdheid

Haar collega’s vonden het maar lastig dat zij vertelde dat ze hoogbegaafdheid is. Ze vroegen of zij dan alles beter weet en of dit de reden is waarom ze feedback persoonlijk opvat. Maar zegt Alice: ‘dat is niet aan de orde; ik worstelde die tijd met mezelf en was mezelf goed kwijt.

Daarom nemen mijn collega’s vooroordelen aan die nergens op gebaseerd zijn. Als ze mij vroegen wat ik wilde en waar ik behoefte aanhad, had ik geen idee’. Dat zorgde ervoor dat Alice contact met Larinda Bok van Hoogbegaafdexpert opneemt. Ze plant een kosteloos kennismakingsgesprek in om te zien of er een klik is en of ik de juiste coach ben die haar kan helpen.

Alice legde de offerte voor loopbaancoaching aan haar werkgever voor die even sputterde omdat Hoogbegaafdexpert geen preferred supplier is. En toch ging haar leidinggevende akkoord omdat hij zag dat Alice coaching van een Specialist hoogbegaafdheid nodig had.

Alice volgde een loopbaantraject en ging met de gestapelde microtrauma’s vanuit haar basisschooltijd aan de slag. Toen ze na vijf sessies doorkreeg wat voor haar belangrijk was, kon ze dat aan haar collega’s vertellen en konden zij er ook meer mee.

Vertellen dat je kenmerken van hoogbegaafdheid hebt

Hoewel het niet makkelijk was en er niet altijd goed op werd gereageerd, is Alice blij dat dat ze verteld heeft hoe het komt zij stappen overslaat en zo snel naar het einddoel van een project gaat. Nu haar leidinggevende dit weet, heeft zij een maatje gekregen met wie ze de projectplanning doorneemt voordat ze deze in de teams gaat bespreken. Die collega is heel scherp en vertelt haar waar de hiaten zitten en hoe zij die op kan lossen.

Drie tips om vooroordelen bij je leidinggevende over hoogbegaafdheid te voorkomen

1. Zorg dat je een band opbouwt en hebt laten zien wat je waard bent. Dan is er wederzijdse betrokkenheid en zal je leidinggevende ook bereid zijn om in jou te investeren met bijvoorbeeld loopbaancoaching op het werk.
2. Bereid je goed voor op het gesprek: wanneer vertel je het, aan wie vertel je het en wat vertel je?
3. Je hoeft het woord hoogbegaafd niet te noemen. Zeg wat je nodig hebt om je werk goed te doen. Bijvoorbeeld: ‘ik presteer beter als ik weet aan welke kaders mijn projecten moeten voldoen, anders haal ik er veel te veel details bij. Kan je mij daarbij helpen?’ 

Coaching bij hoogbegaafdheid

Wat leer je als je 1-op-1 coaching krijgt bij Hoogbegaafdexpert?

• Zelfkennis en zelfinzicht
• Handvatten om goed te functioneren op je werk
• Balans en innerlijke rust en kracht
• Een betere verbinding met je gevoel en intuïtie
• Meer gaan staan voor jezelf

Open zijn om vooroordelen over hoogbegaafdheid te voorkomen

Ik heb een extraatje voor jou. Want via de organisatie Samen Sterk Zonder Stigma kwam ik een handig werkboekje tegen over de voor- en nadelen van open zijn over wat je hebt. Je kunt het downloaden via onderstaande button.