Overprikkeling bij hoogbegaafdheid: je bent echt niet zwak, je bent juist sterk

Herken je dat gevoel dat je na een feestje of een drukke bijeenkomst overprikkeld en compleet leeg bent? Dat je de volgende dag nauwelijks uit bed komt en elk geluid voelt als een storm in je hoofd? Dat is geen aanstellerij. Dat is een serieuze vorm van overprikkeling. Als volwassene met kenmerken van hoogbegaafdheid is de kans groot dat jij dit extra intens beleeft.

Veel mensen met een sterk ontwikkelde sensitiviteit (vaak hand in hand met hoogbegaafdheid) herkennen dit als een soort sensorische overload. Je zenuwstelsel is overbelast geraakt door een overvloed aan prikkels: geluiden, lichten, gesprekken, emoties, verwachtingen. Je systeem zegt dan: “stop”. Alles gaat uit. Shutdown. En het enige wat nog helpt is: rust, opladen en herstellen.

Maar waar komt overprikkeling vandaan?

Een overbelast systeem dat ooit is gaan overcompenseren

Je kunt het zien als een systeem dat jarenlang op scherp heeft gestaan. Misschien al vanaf je jeugd. Altijd alert, altijd aan het scannen, proberen te passen in een wereld die je vaak niet goed begreep en die jou ook niet altijd begreep. Die constante mismatch, het gevoel van anders-zijn, het proberen voldoen aan normen die niet de jouwe zijn, laat sporen na. Subtiele, soms onzichtbare microtrauma’s tasten je zelfbeeld aan. Daar wil ik even op inzoomen want de zelfbeeldontwikkeling bij hoogbegaafden verloopt echt anders dan bij mensen zonder kenmerken van hoogbegaafdheid.

Over de ontwikkeling van het zelfbeeld bij volwassenen met hoogbegaafdheidskenmerken schreef ik het volgende in mijn boek.

Wat mij diep vanbinnen raakt, is dat ik in mijn praktijk voor hoogbegaafde volwassenen, zoveel mensen zie met onbegrip over zichzelf of die worstelen met het leven. Ze hebben een negatief en onrealistisch zelfbeeld en tegelijkertijd een groot verlangen om de zin van hun leven te begrijpen. Ze zijn op zoek naar een nieuw zelfbeeld en hoe ze van betekenis kunnen zijn, maar het lukt ze niet om de juiste stappen te zetten.

Omdat ik zelf geleerd heb en elke dag ervaar dat je wel vrij en betekenisvol kunt leven, voelt het schrijven van dit boek als een intense missie. Tegelijkertijd is het ook een grote uitdaging om de kennis en levenservaring die ik heb opgedaan in dit boek met jou te delen.

Ik geef nadrukkelijk aandacht aan de werking van het hoogbegaafde brein en overprikkelbaarheden. Want, wat doet het brein bij overprikkeling? Het past zich aan. Het wordt hypergevoelig voor signalen van gevaar en overprikkeling wordt onbewust gekoppeld aan bedreiging. Jouw brein zegt dan niet: “O, ik heb even rust nodig.” Nee, het zegt: “Alarmfase rood. Alles uitzetten.” Het is een beschermingsmechanisme, jawel, maar vaak zo rigide dat het je functioneren in de weg zit.

Fotocredits: Pixabay: Buntysmum

Wat kan je doen?

Herstellen van overprikkeling is geen trucje, het is echt een levenskunst. Het begint bij erkennen: dit is echt. En daar mogen keuzes bij horen die jouw welzijn vooropzetten. Zelfs als die keuzes onhandig zijn voor anderen. Dat is pas waardegericht kiezen. Ook daar helpt de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) je bij.

Wat helpt nog meer bij overprikkeling?

Strategisch doseren is daarbij essentieel. Je hoeft geen uren op dat drukke verjaardagsfeest te blijven. Je mág na een uur zeggen: “Dit was fijn, ik ga naar huis.” Grenzen stellen is geen zwakte; het is leiderschap nemen over je eigen energiehuishouding.

Daarnaast kun je actief leren ontprikkelen. Niet als luxe, maar als pure noodzaak. Denk aan lichaamsgerichte oefeningen, ademwerk, natuurwandelingen, yoga nidra, of gewoon bewust voelen waar je bent. Zit je in een druk restaurant? Trek je even terug. Voel je voeten. Adem diep in je buik. Drie minuten stilte kunnen al wonderen doen.

Herstellen van overprikkeling is ook ontleren

Als je net ontdekt hebt dat je kenmerken van hoogbegaafdheid hebt, kan dat een enorme eyeopener voor je zijn. Eindelijk vallen de puzzelstukjes op hun plek. Maar dat besef vraagt ook om rouw, want je realiseert je hoeveel je hebt gecompenseerd, aangepast, genegeerd. Gun jezelf de tijd om daarvan te herstellen.

Herstellen van overprikkeling van je zenuwstelsel is geen rechte lijn omhoog. Het is een herontdekking van wie je bent onder de lagen van overleving, aanpassing en verwachting. Je loopt een pad van innerlijke afstemming en voelen. Je leert om niet harder te lopen, maar zachter te landen. De natuur helpt je daar ook enorm bij.

En zoek ook contact met anderen die dit pad al bewandelen. Ervaringsdeskundigen, gelijkgestemden, mensen die niet alleen luisteren, maar écht begrijpen. Die niet zeggen “Ach, iedereen is wel eens moe”, maar die je aankijken met een blik van: “Ik weet het. Ik ken die leegte, die intense moeheid, dat hoofd dat maar blijft malen. En er is leven ná de overprikkeling.”

Ja, dat is er. Echt. Een leven waarin jij niet langer hoeft te vechten tegen je gevoeligheid, maar die gevoeligheid juist als je kracht leert inzetten.

Wil je weten hoe? Maak dan een kennismakingsafspraak en ik denk graag met je mee.

Ben je te veel overprikkeld? Denk je dat je burn-out bent? Neem dan z.s.m. contact met me op. Voor jou maak ik een uitzondering want een overprikkeld zenuwstelsel dient zo snel mogelijk met passende interventies te gaan herstellen. Hier lees je over de begeleiding bij een zeer overprikkeld zenuwstelsel.

Ps. Klik ook even door naar de downloads onderaan de pagina.